Unesco Nederlandse Commissie

Sinds die tijd is er een hoop gebeurd en – vooral ook – niet gebeurd, zowel in de westerse wereld als in ontwikkelingslanden. In Nederland kwam de agenda van ‘leven lang leren’ de afgelopen twintig jaar nauwelijks van de grond. Mijn collega, wijlen Professor Max van der Kamp, verzuchtte aan het begin van het millennium dat de brede agenda van Jacques Delors wel erg versmald werd tot een paternalistische oproep aan mensen om vooral zelf in hun eigen employability te investeren.

De neoliberale agenda met zijn heilige koe van de marktwerking greep om zich heen. De ‘lager’ opgeleiden, mensen met beperkingen en voortijdige schoolverlaters kwamen er bekaaid vanaf.

Het devies van de Lissabon-akkoorden was dat we in Europa vooral mensen ‘hoger’ moesten opleiden (‘leren te weten’) om met de nieuwe technologische ontwikkelingen om te kunnen gaan.

Nederland worstelt met zijn slavernijverleden en de uitwerking daarvan in het heden. Recent zijn in Rotterdam de resultaten gepresenteerd van het onderzoek naar het koloniaal en slavernijverleden van die stad. Vorige maand verscheen al De Slavernij in Oost en West. Het Amsterdam-onderzoek. Bij de presentatie daarvan werd het belang benadrukt van het vinden van de waarheid over het verleden. In Nederland is daarop tot nu toe nog geen eenduidig antwoord gekomen, laat staan constructieve oplossingen.

In Zuid-Afrika kwam na de val van het apartheidsregime de vraag op hoe om te gaan met de gruwelijkheden die tijdens apartheid begaan waren. Er werd niet gekozen voor een juridische benadering , maar voor een hele andere oplossing. Onder leiding van aartsbisschop Desmond Tutu werd een Waarheids- en Verzoeningscommissie opgericht. De commissie wilde recht doen aan het verleden zodat een betere toekomst voor allen mogelijk zou worden. Heling was een centraal woord. En helen begint ermee om naar elkaar te luisteren. Om verhalen te vertellen en het verhaal en de pijn en angsten van de ander te willen begrijpen.

Ouderen, mensen met een chronische ziekte, kankerpatiënten zijn het beschermen waard, zo is hun boodschap via #geendorhout op social media. Deze actie volgt niet alleen op het steeds minder opvolgen van de coronamaatregelen waar juist deze groep door geraakt wordt, maar ook op steeds luider wordende geluiden over de vraag of kwetsbaren een kleinere kans moeten hebben op een plek op de IC in tijden van crisis. Waarbij grove uitingen op social media de boventoon lijken te voeren, gevolgd door zwart-wit discussies in talkshows.

Met een mogelijke tweede coronagolf op komst zijn het dit soort ethische discussies die de kop opsteken. Nederland staat daarin niet alleen. Corona speelt wereldwijd, en de ethische aspecten van een pandemie zijn vaak ook niet aan landsgrenzen gebonden. Het lijkt dan ook wijs om naar een breder ethisch kader te kijken.