Erfgoed wordt vaak gedefinieerd als onze nalatenschap van het verleden, waarmee we leven in het heden. Deze nalatenschap geven we door aan toekomstige generaties, zodat zij er ook van kunnen leren, het kunnen bewonderen en ervan kunnen genieten. In het woordenboek staat dat erfgoed iets is wat je erft.
2. Kennis van ons erfgoed
2.1 Wat is erfgoed?
1. Bezit dat bij erfenis overgaat
2. Goed dat in het vooruitzicht is gesteld
(Van Dale Groot Woordenboek)
Je zou erfgoed kunnen omschrijven als de plekken en objecten die we graag willen behouden. We waarderen deze culturele en natuurlijke plekken en objecten, omdat ze van onze voorouders afstammen, mooi zijn, wetenschappelijk belang hebben of onvervangbare voorbeelden en bronnen van leven en inspiratie zijn. Erfgoed legt onze maatstaven vast. Het vormt onze referentiekaders en onze identiteit. Het bestaat vaak alleen nog maar, omdat er moeite is gedaan om het te behouden.
Kun je je jouw omgeving voorstellen zonder erfgoed? Denk bijvoorbeeld eens aan de omgeving waar je zelf woont. Wat vertegenwoordigt het verleden, het heden en de toekomst? Wat moet behouden worden? Wat kan vervangen worden? Wat is onvervangbaar? Werelderfgoederen zijn in te delen in cultureel en natuurlijk erfgoed. Bij jou in de buurt zijn misschien archeologische monumenten of hunebedden, kerken en andere religieuze of heilige plekken of een historische stad. Dit noemen we cultureel erfgoed. Misschien woon je in de buurt van een bos of een prachtig kustgebied. Dit noemen we natuurlijk erfgoed.
Een natuurgebied of een bouwwerk is een onroerend erfgoed (het kan niet gemakkelijk verplaatst worden). Erfgoedobjecten zoals munten, botanische monsters, schilderijen, standbeelden of archeologische vondsten zijn roerend erfgoed (ze kunnen gemakkelijk verplaatst worden).
Opdracht 1
De betekenis van erfgoed
Doel: het begrijpen van de betekenis en het belang van erfgoed. Leren over verschillende soorten erfgoed.
Type activiteit: discussie, activiteit in de klas
Duur: twee lesuren
Geschikt voor: taal, geschiedenis, maatschappijleer
Roerend erfgoed
Laat de leerlingen een van uw eigen bezittingen zien, iets wat al generaties in de familie is en waar u veel waarde aan hecht (bijvoorbeeld een schilderij, sieraad, kleed of aardewerk). Leg uit dat dit een voorbeeld is van roerend erfgoed, omdat het gemakkelijk verplaatst en vervoerd kan worden. Is het cultureel of natuurlijk erfgoed?
Discussie
Wat is het? Waarom is het waardevol en waarom wil je het houden? Als je het object wilt bewaren en doorgeven aan je kinderen, wat moet je dan doen om het te beschermen?
Vraag de leerlingen om de volgende dag iets mee te brengen wat voor hen van waarde is. Maak een tijdelijk museum in de klas door alle objecten tentoon te stellen en er over te praten. Wat maakt het zo waardevol voor de leerlingen dat ze het willen doorgeven aan volgende generaties?
Leg uit dat Unesco een apart internationaal verdrag heeft dat gaat over de bescherming van roerend cultureel erfgoed (Convention on the Means of Prohibiting and Preventing the Illicit Import, Export and Transfer of Ownership of Cultural Property, Verdrag tegen illegale handel in cultuurgoederen, 14 november 1970).
Onroerend erfgoed
Leg uit dat locaties op de Werelderfgoedlijst allemaal onroerend erfgoed zijn, wat betekent dat ze niet gemakkelijk verplaatst kunnen worden.
Discussie
Vraag leerlingen om erfgoederen te bedenken die ze hebben gezien of bestudeerd (nationaal en internationaal) en laat ze nadenken over welke informatie en betekenis deze plekken ons hebben gegeven (voorbeelden van opmerkelijke architectuur, zeldzame plant- en diersoorten).
Laat leerlingen nadenken over natuurgebieden in de buurt die ze voor toekomstige generaties intact zouden willen houden. Noem redenen waarom het belangrijk is deze plekken te behouden en voer daar een discussie over.
2.2 Serieuze bedreigingen van ons erfgoed
Ons cultureel en natuurlijk erfgoed is kwetsbaar. De afgelopen honderd jaar is het vaak bedreigd geweest. Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog zijn bijvoorbeeld veel oude dorpen en steden vernietigd. Belangrijke culturele monumenten werden beschadigd of zijn verdwenen. Ons erfgoed loopt ook gevaar door toenemende verstedelijking, armoede, natuurrampen en milieuvervuiling. Ook het toenemende massatoerisme is een bedreiging voor veel monumenten. Een van de grootste gevaren voor het voortbestaan van ons erfgoed is verwaarlozing, iets wat helaas overal ter wereld gebeurt.
Als reactie op de bedreigingen van ons erfgoed in de jaren tussen de twee Wereldoorlogen, begon de Volkenbond, de voorganger van de Verenigde Naties, met de bescherming van ons erfgoed. De Bond verzocht landen over de hele wereld om zich in te zetten voor erfgoedbehoud.
Toen Unesco (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) in 1945, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd opgericht, werd dit werk uitgebreid met de ontwikkeling van verscheidene campagnes om belangrijke erfgoederen te behouden. Ook werd er een begin gemaakt met het opstellen van nieuwe internationale verdragen en werden er aanbevelingen gedaan om het erfgoed van de mensheid te beschermen. Een van deze verdragen is speciaal ontworpen om cultureel erfgoed in tijden van oorlog te beschermen. Dit is het Cultuurgoederenverdrag van Den Haag, dat ook wel bekend staat als de Haagse Conventie van 1954.
The World Heritage
The World is our inheritance
It is mine, yours and ours too
So let us look after it well for the nations of tomorrow
The peaceful waters of Lake Victoria
The magnificent Victoria Falls and the graceful waters of the Danube
with its bird life and the meandering Mississippi and Missouri Rivers
I look up and what do I see?
I see the beautiful landscape and
the ancient ruins of Zimbabwe
The mysterious pyramids of Egypt in the
land of the Pharaohs
I see the ancient walls of Jerusalem and
the Great Wall of China
I look up and I see
The mighty Drakensburg Mountains
The steep hills of Muchinga Escarpment
The Himalayas and Urals of Russia
I count the Rockies of Canada and the breathtaking Kilimanjaro.
So, you, me and the people out there
The world is our heritage
It is yours to preserve
Do not destroy our World Heritage
Do not level the beautiful landscape and the mountains
Do not destroy the national parks and their wildlife
Nor the forest and the jungles of the Congo and the Amazon
Please save and preserve our World Heritage.
(Mauyaneyi Marebesa, leerling uit Zambia, Werelderfgoed Jongerenforum)