In 2018 publiceerde Comest een rapport over de ethiek van water. Het kwam tot stand in samenwerking met de twee waterprogramma’s van Unesco, het Intergouvernementele Oceanen Comité (IOC) en het Internationale Hydrologische Programma (IHP).

Comest-rapport over de ethiek van water

Het rapport bouwt voort op eerder werk van Comest op het gebied van waterethiek, dat begon in 2004. Diverse maatschappelijke problemen rondom watergebruik en de toegang tot drinkwater, als gevolg van toenemende vervuiling van meren, rivieren en oceanen en een groeiende druk op de watervoorziening door verstedelijking, bevolkingsgroei, economische groei en energieverbruik, deden de noodzaak voor het opstellen van ethische kaders gericht op goed waterbeheer toenemen.  

Image
Foto van water. Over de ethiek van water heeft Comest meerdere rapporten geschreven. (Foto: Samara Doole)
Over de ethiek van water heeft Comest meerdere rapporten geschreven.

Destijds werden deze problemen en onderliggende factoren op gescheiden wijze in kaart gebracht voor ’s werelds drie grote ‘waterlichamen’: zoetwater, oceanen en kustgebieden. Echter, voortschrijdend wetenschappelijk inzicht en de zichtbare effecten van klimaatverandering vroegen om een meer integrale aanpak waarbij deze drie waterelementen in gezamenlijkheid moesten worden gezien. Dit nieuwe rapport van Comest over waterethiek gaat uit van een meer holistische benadering met aandacht voor de wisselwerking tussen de verschillende waterelementen en de wederzijdse afhankelijkheid als onderdeel van één ecosysteem. Deze integrale benadering sluit ook aan bij de VN-duurzame ontwikkelingsdoelen (SDGs) die een integrale aanpak van waterbeheer voorschrijven.

Toegang tot water

Door de geschiedenis heen is water altijd een belangrijke voorwaarde voor menselijk welzijn geweest. Toegang tot water was een sleutelelement voor het voortbestaan van beschavingen. Wereldwijd was waterbeheer primair gericht op het verzekeren van toegang tot schoon (drink)water voor menselijk gebruik. Vandaag de dag is de vraag om goed waterbeheer veel  omvangrijker – zij beperkt zich niet tot het voorzien in schoon drinkwater in de directe omgeving, maar gaat uit van water als mondiaal dynamisch systeem waarbij menselijk welzijn afhangt van het ecosysteem waar zij deel van uit maken. Door klimaatverandering en vervuiling worden deze ecosystemen aangetast, wat de vraag om goed waterbeheer urgenter en complexer maakt.

Het rapport beschrijft de staat waarin wereldwijd oceanen, meren, rivieren en kustgebieden verkeren en hoe zij beïnvloed worden door ‘man-made’ bedreigingen zoals vervuiling, klimaatverandering, overbevissing, en diepzeemijnbouw. Het rapport onderstreept de kwetsbaarheid van deze ecosystemen maar ook hoe het menselijk welzijn – welvaart, gezondheid, energievoorziening, voedselvoorziening, het voorkómen van natuurrampen - afhankelijk is van water en de ecosystemen waar ze onderdeel van zijn.

SDGs

Comest stelt dat zowel de 2030 Agenda voor duurzame ontwikkeling (de 17 SDGs) als andere VN-waterrichtlijnen al de nodige ethische kaders bieden voor goed mondiaal waterbeheer. Deze kaders beperken zich echter in de eerste plaats in focus (vooral zoetwater en minder oceanen en kustgebieden) en in de tweede plaats in de onderliggende waarden van de ethische kaders, die uitgaan van de impact van de mens op de omgeving (‘anthropogene waarden’). Maar het uitgangspunt voor een ethisch kader voor water moet zich niet beperken tot wat mensen doen en wat zij nodig hebben; het moet ook oog hebben voor de vraag hoe de mondiale watercyclus de ecosystemen, waar mensen deel van uitmaken, beïnvloedt en hoe mensen daar afhankelijk van zijn.  

Comest stelt een tiental ‘guiding principles’ voor die een ethisch kader kunnen bieden aan mondiaal waterbeheer vanuit dit uitgangspunt van de wederzijdse afhankelijkheid tussen mens en omgeving. Mensenrechten staan bovenaan in het lijstje: toegang tot schoon drinkwater is een essentiële voorwaarde voor het bereiken van álle mensenrechten. Maar ook gerechtigheid, duurzaamheid, solidariteit en gender worden genoemd. Water wordt beschouwd als ‘common good’, iets wat van ons allemaal is, en ook van belang is voor niet-menselijke flora en fauna. Er zijn veel belangen mee gemoeid. Dat maakt goed beheer lastig, maar des te essentiëler.

Internationale richtlijnen

De commissie roept overheden op om de internationale richtlijnen op het gebied van waterbeheer in acht te nemen en de bovengenoemde basisprincipes van waterethiek toe te passen. Om dat te bereiken doet zij enkele suggesties, zoals goed beheer (‘governance’), een participatieve benadering (‘inclusiviteit’), en het gebruiken van wetenschappelijke kennis en onderzoek voor beleid en beheer.

Lees het volledige Comest-rapport Water Ethics: Ocean, Freshwater, Coastal Areas.

Loading...