Het Memory of the World (MoW) programma van Unesco bevordert de bescherming van documentair erfgoed en wil deze vorm van erfgoed toegankelijker maken voor een groot publiek. Voor de Commissie is MoW een van de speerpunten. Ze voert het secretariaat van het Nederlandse Memory of the World Comité. In januari organiseerde dit comité een succesvolle eerste bijeenkomst met alle Nederlandse archieven, bibliotheken en andere instellingen die met een of meer items op het MoW Register vertegenwoordigd zijn. De bijeenkomst vormde een goed beginpunt voor verdere onderlinge samenwerking.

Wikipedia

Een van de belangrijkste projecten in 2017 was het faciliteren van een Wikipedian in Residence, een specialist op het gebied van Wikipedia, die bij erfgoedinstellingen in huis trainingen verzorgde om de organisaties te helpen hun gedigitaliseerde collecties via Wiki ter beschikking te stellen. Op basis van dit materiaal zijn Wikipedia-artikelen te schrijven of te verbeteren. De Wikipedian, Sandra Fauconnier, werd voor een periode van drie maanden ingezet. Zij was te gast bij het Zeeuws Archief, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Het Zeeuws Archief beheert het archief van de Middelburgsche Commercie Compagnie, een handelsonderneming die actief was in de trans-Atlantische slavenhandel. Dit archief is in 2011 toegevoegd aan het Memory of the World Register. Ook andere Nederlandse collecties op het Register leggen getuigenis af van ons koloniale verleden. Het beschikbaar stellen van digitale stukken uit deze collecties aan Wikicommons (de database voor afbeeldingen, geluid en video van Wikimedia) is één ding, maar hoe er daarna over de koloniale geschiedenis en Caribische cultuur geschreven wordt op Wikipedia is iets anders. Daarom werd het project uitgebreid met een extra bijeenkomst die de vraag stelde hoe inclusief Wikipedia eigenlijk is.

De paar beschikbare teksten over de koloniale geschiedenis en Caribische cultuur zijn vaak vanuit een westers standpunt beschreven, en over het algemeen door mannen, waardoor ze nogal eenzijdig zijn geschreven. Dat blijkt niet alleen uit wat er in de lemma’s staat, maar vooral ook uit wat er ontbreekt, of aan welke bronnen wordt gerefereerd. In 2018 is de Commissie van plan bijeenkomsten te organiseren om de lacunes over Caribisch erfgoed en de koloniale geschiedenis in de online encyclopedie breder onder de aandacht te brengen en deze proberen in te vullen.

Inschrijvingen op het Register

Eind oktober maakte Unesco bekend dat het internationale Register van het MoW-programma 78 nieuwe inschrijvingen kreeg, waaronder 5 met een geheel of gedeeltelijke Nederlandse component. De 5 inschrijvingen zijn:

• Westerbork Film (museum Westerbork, met NIOD en Beeld & Geluid)
• The Panji Tales (Leidse Universiteitsbibliotheken met buitenlandse partners)
• Wittgenstein-archief (Noord Hollands Archief met buitenlandse partners)
• Aletta Jacobs Archief (Atria met buitenlandse partner)
• Amsterdams Notarieel Archief (Gemeentearchief Amsterdam)

Politieke problemen

Op het wereldtoneel van Unesco ondervindt het MoW-programma al jaren politieke problemen, die ook in 2017 aanhielden. De nominatie van archieven over de gedwongen prostitutie in de Tweede Wereldoorlog (‘Troostmeisjes’) leidde ertoe dat Japan opnieuw de betaling van de contributie aan Unesco opschortte.

Tegelijkertijd werkt de organisatie aan een vernieuwing van het programma en het herschrijven van de regels van MoW. In het programma zou een rol weggelegd moeten zijn voor de lidstaten in het nominatieproces. Dat is nu niet het geval. Het Nederlandse MoW Comité bracht hierover advies uit. Een andere gewenste verandering is de flexibilisering van de regels om digitale documenten te nomineren. Met input van de Koninklijke Bibliotheek leverde de Unesco Commissie op dit punt een position paper en tekstvoorstellen aan die de nieuwe teksten in de MoW General Guidelines  sterk hebben beïnvloed.