Sinds 2022 kent ons land een Nederlandse Memory of the World Lijst. Hierop komt uitzonderlijk documentair erfgoed te staan dat van groot belang is voor Nederland. Met de eerste twee edities is er flink genomineerd vanuit het Nederlandse documentaire erfgoedveld. Met de nieuwe inschrijvingen erbij stijgt deze lijst tot zeventien stuks.
Ingeschreven zijn:
Het dagboek van Helga Deen
Image
Dagboek van Helga Deen (1943) (Regionaal Archief Tilburg)
Het dagboek van Helga Deen is een aangrijpende en zeldzame getuigenis van wanhoop én liefde, geschreven door een jonge Joodse vrouw in concentratiekamp Kamp Vught tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het biedt een intieme blik in de emoties en ervaringen van een tiener die midden in de gruwelen van de oorlog haar gevoelens probeert vast te leggen.
De Ondergedoken Camera
Image
De Ondergedoken Camera (Maria Austria Instituut, Nederlands Foto Museum, NIOD, Universiteitsbibliotheek Leiden)
De Ondergedoken Camera is de naam die na de Tweede Wereldoorlog werd gegeven aan een groep Amsterdamse fotografen die, onder leiding van Fritz Kahlenberg en Tonny van Renterghem, op illegale wijze de gevolgen van de Duitse bezetting en het verzet vastlegden. Dit historisch unieke materiaal bestaat uit negatieven, originele fotoafdrukken, albums en fotoboeken (waarvan sommige onderliggende foto’s helaas verloren zijn gegaan). Het vormt een onmisbare herinnering aan de Hongerwinter, het vervalsen van persoonsbewijzen, de onderduik, de illegale pers, sabotageacties, wapentransporten en -instructies, oorlogsschade en de bevrijding door de Geallieerden.
Van Kuyper tot King: Archieven van de Vrije Universiteit Amsterdam 1879-1972
Image
Van Kuyper tot King: Archieven van de Vrije Universiteit Amsterdam 1879-1972 (Vrije Universiteit Amsterdam & Stadsarchief Amsterdam)
De archieven van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) vormen een bijzondere verzameling die bijna een eeuw aan unieke universiteitsgeschiedenis in Nederland vastlegt. Van de oprichting door Abraham Kuyper tot het eredoctoraat voor burgerrechtenactivist Martin Luther King: deze archieven bieden een fascinerend inzicht in de ontwikkeling van de VU en haar rol in de samenleving.
Diversiteit en rijkheid
Vincent Robijn, voorzitter van het Nederlandse Memory of the World Comité, is verheugd en feliciteert de instellingen met deze inschrijvingen en toevoegingen. “Elke nieuwe inschrijving in het Nederlandse Memory of the World Register is reden voor een feestje! Het Register draagt immers bij aan het versterken van het bewustzijn dat archieven en collecties beschermd moeten worden en toegankelijk moeten zijn voor iedereen. De drie nieuwe inschrijvingen laten mooi zien hoe divers documentair erfgoed is: van illegaal genomen foto's gemaakt tijdens de Duitse bezetting, via een indringend dagboek uit Kamp Vught tot het complete archief van de Vrije Universiteit met stukken van Martin Luther King.”
‘Memory of the World’-netwerkdag
Op donderdag 17 april zullen de drie nieuwe inschrijvingen officieel bekend worden gemaakt tijdens de Memory of the World Netwerkdag in Deventer, in aanwezigheid van de verschillende betrokkenen bij dit erfgoed en van vertegenwoordigers van de verschillende andere collecties die in de afgelopen ruim twintig jaar erkenning kregen als Memory of the World.
Nederlandse Memory of the World Register
Het register en de beschrijvingen van de ingeschreven items zijn te raadplegen op de speciale overzichtspagina.
Internationaal Memory of the World Programma
Unesco startte begin jaren ’90 het mondiale Memory of the World programma om waardevolle archieven, bibliotheekcollecties en individuele werken te conserveren en bescherming te bieden tegen verwaarlozing, verval of soms zelfs moedwillige vernietiging.
Het programma helpt bewustzijn te creëren voor het belang van documentair erfgoed voor het collectieve geheugen van de mensheid. Een belangrijk middel daarbij is het Internationale Memory of the World Register, een lijst van uitzonderlijk documentair erfgoed met een wereldwijde uitstraling. Nederland heeft vierentwintig erfgoeditems op deze Internationale Unesco-lijst staan (stand april 2025). Daaronder bevinden zich vijf nieuwe inschrijvingen van aan Nederland verbonden erfgoed. Dat maakte de Uitvoerende Raad van Unesco afgelopen week bekend.
