Image
In november 2023 bracht de Nederlandse Unesco Commissie het advies On(ver)vangbaar – de innovatieve kracht van the culture uit.
Hierin concludeerde de Commissie dat het huidige cultuurbestel, dat vooral gericht is op grote instellingen, niet meer aansluit bij de hedendaagse culturele praktijk. Steeds vaker zijn het erfgoedgemeenschappen en individuele makers die cultuur vormgeven. Deze groepen krijgen te weinig passende financiering en ondersteuning.
Daarom startte de Commissie in 2025 een onderzoek naar nieuwe financieringsvormen die beter aansluiten bij hun behoeften. Met steun van het Faro programma van de RCE onderzoekt de Commissie samen met erfgoedgemeenschappen hoe het erfgoedveld eerlijker en duurzamer kan worden.
Het werkbezoek aan Parijs, met community leaders uit the culture, maakte deel uit van dit onderzoek om ervaringen en inspiratie uit te wisselen.
Werkbezoek
Op 17 en 18 juni organiseerde de Nederlandse Unesco Commissie een werkbezoek aan Parijs, als onderdeel van een project dat de Commissie uitvoert binnen het Faro-programma van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Centraal daarin staat de vraag hoe erfgoedgemeenschappen beter ondersteund kunnen worden met financieringsmodellen die passen bij hun eigen manier van werken.
De delegatie bestond uit community leaders Zineb Seghrouchni (DAR Cultural Agency), Malique Mohamud (Concrete Blossom), Halima el Ghamarti (Monde de Halima) en Martin van Engel, Lisanne Bedaux en Himaya Ayo van de Unesco Commissie.
Verdrag van Faro
Het Verdrag van Faro benadrukt dat erfgoed niet alleen gaat over monumenten of musea, maar vooral over mensen. Over gemeenschappen die samen betekenis geven aan verhalen, gebruiken en plekken. Dit uitgangspunt vormt de kern van het project, waarin wordt onderzocht hoe systeempartijen zoals fondsen en gemeenten beter kunnen aansluiten op de realiteit van erfgoedgemeenschappen.
Tijdens het bezoek werd de tentoonstelling Banlieues Chéries in het Musée de l’Histoire de l’Immigration bezocht. De expositie presenteert het erfgoed van de Parijse voorsteden: plekken met een rijke geschiedenis van migratie, culturele expressie en sociale dynamiek. Dit riep vragen op over representatie: hoe breng je gemeenschapsverhalen over zonder ze te versimpelen of te polijsten? En wie bepaalt de toon? Deze vragen sluiten direct aan op het onderzoek van de Nederlandse Unesco Commissie naar zeggenschap en eigenaarschap binnen erfgoedpraktijken.
Waardevolle uitwisseling
De ontmoeting met Thiam van het collectief Air Afrique zorgde voor een waardevolle uitwisseling over financiering en autonomie. Zijn ervaring met het opbouwen van een platform met diepe wortels in de gemeenschap, dat tegelijk samenwerkt met grote merken zoals Louis Vuitton, maakte inzichtelijk welke afwegingen communities voortdurend moeten maken. De uitwisseling benadrukte het belang van alternatieve netwerken, wederzijdse uitwisseling en het creëren van eigen ruimte binnen bestaande systemen. Dit soort perspectieven verrijken het onderzoek met praktijkvoorbeelden die laten zien wat er nodig is om erfgoedgemeenschappen te faciliteren.
Op dag twee vond een side event plaats bij het UNESCO-hoofdkantoor. Aan de hand van twee casussen, 'de Turkse kleermaker' van Concrete Blossom en de tentoonstelling 'MOḌA. Moroccan Fashion Statements' van DAR Cultural Agency en het Centraal Museum, werd onderzocht hoe erfgoedgemeenschappen via mode en ambacht toekomstgericht werken aan overdracht, zichtbaarheid en identiteit. Commissievoorzitter Kathleen Ferrier benadrukte het belang van de innovatieve kracht van erfgoed en het belang ervan voor onze samenleving.
Doordenken
Het werkbezoek leverde waardevolle inzichten op voor het verdere verloop van het project. Het onderstreepte de noodzaak om financiering en beleid opnieuw te doordenken, vanuit de vraag wat erfgoedgemeenschappen nodig hebben om hun werk duurzaam, zichtbaar en op eigen voorwaarden voort te zetten.
