Desinformatie: een oud verhaal, gevoed door nieuwe technologieën

Desinformatie: een oud verhaal, gevoed door nieuwe technologieën

Unesco heeft recent een handboek gepubliceerd voor docenten journalistiek en voor praktiserende journalisten over een hoogst actueel onderwerp: desinformatie en fake news. Zeven modules geven uitgebreide informatie over onder meer het belang van waarheid en vertrouwen in de media, fact checking, de evolutie van het nieuwsbedrijf en over mediawijsheid.

Het Handboek Journalism, Fake News & Disinformation - Handbook for Journalism Education and Training legt veel nadruk op de juiste terminologie: het gebruik van het begrip fake news wordt afgekeurd, omdat fake news geen nieuws is (ongeveer zoals een walvis geen vis is, en koningswater geen water).

Misinformatie

Bij het begrip informatiewanorde (information disorder) onderscheiden de schrijvers tussen misinformatie, desinformatie en mal-information. Misinformatie is onwaar nieuws waarvan de zender meent dat het waar is; bij desinformatie is de zender zich weldegelijk bewust dat het bericht niet klopt. Met het neologisme malinformation wordt verwezen naar informatie die weliswaar correct is, maar die gegeven wordt met het loutere doel om iets of iemand te beschadigen.

Journalisten kunnen op twee manieren gedupeerd worden als ze misinformatie doorsturen: ze helpen de agenda van de desinformant, en ze kunnen in een later stadium worden ‘ontmaskerd’ als verspreiders van leugens. Het checken van bronnen was altijd al belangrijk, maar in het digitale tijdperk is het complexer geworden. De eerste informatie over een nieuwsfeit bereikt de journalist vaak via sociale media: kan een journalist die er zelf niet bij is de betrouwbaarheid van zulk materiaal bepalen? Het antwoord daarop is niet eenvoudig te geven; foto’s bevatten vaak metadata over de tijd en de plaats van de opnames, maar daarmee kan geknoeid worden, en afbeeldingen op twitter of facebook bevatten deze gegevens niet.

Image

Redactie

Het handboek is geredigeerd door Cherilyn Ireton (uitvoerend directeur van het World Editors Forum van de World Association of Newspapers and News Publishers) en Julie Posetti (senior onderzoeker bij het Reuters Institute for the Study of Journalism bij de Universiteit van Oxford). Het is  verschenen in de Unesco Series on Journalism Education.

Nederlandse vertaling

Berit Zandbelt en Koen Leurs, beiden verbonden aan de Universiteit Utrecht, verzorgden de Nederlandse vertaling die in open access is uitgegeven.

Loading...