In Nederland wordt steeds harder gewerkt aan Open Science. Er zijn veel belanghebbenden die zich inzetten voor een meer open wetenschap. Vanaf dit jaar verdeelt Open Science NL bovendien vele miljoenen om bestaande ontwikkelingen te versnellen.
Wat is Open Science?
Open Science is een verzamelterm voor de principes en gebruiken die ervoor zorgen dat wetenschappelijk onderzoek toegankelijk wordt. Een belangrijk onderdeel zijn open licenties, zodat wetenschappers hun publicaties, data, software en hardware breder kunnen delen – niet alleen binnen de academische gemeenschap, maar ook met de rest van de samenleving. Wetenschappelijke kennis en wetenschappelijke instrumenten worden dus makkelijker te vinden. Verder is Open Science bedoeld om te zorgen dat het proces waarmee we kennis produceren, open en inclusief is, en dat wetenschap leidt tot rechtvaardige en duurzame maatschappelijke uitkomsten.
Ethische basis
Maar het is belangrijk dat de voorvechters van Open Science niet vergeten waarom we de wetenschap meer open willen maken. Open Science, als geheel van principes en praktijken, kent een ethische basis. Door de productie van wetenschappelijke kennis toegankelijker te maken, zorgen we tenslotte voor inclusieve, internationale kennisuitwisseling. Hierdoor kunnen mondiale uitdagingen worden aangepakt, op het gebied van klimaatverandering, gewapend conflict, toenemende ongelijkheid, en de volksgezondheid. Tijdens de Covid-19 crisis was het juist een mondiale, relatief open uitwisseling van kennis die snel leidde tot een vaccin.
Voor wie is de wetenschap?
De Nederlandse Unesco Commissie presenteert een Engelstalige brochure over de Unesco-Aanbeveling over Open Science, waarin deze inclusieve uitwisseling het uitgangspunt vormt. Deze toegankelijke brochure, ontwikkelt door de Canadese Unesco Commissie, legt uit welke waarden en principes belangrijk zijn voor de overgang naar een open wetenschapssysteem. Daardoor werpt de brochure de vraag op: namens wie, en voor wie, produceren wij kennis? Deze vraag daagt ons uit om buiten onze landsgrenzen te kijken. Hoe zorgen we bijvoorbeeld, dat onderzoekers uit minder kapitaalkrachtige landen in de Global South voldoende worden gehoord? Zij hebben vaak onevenredig veel te maken met de gevolgen van mondiale crises. Nederlandse wetenschappers daarentegen worden door hun instellingen gefaciliteerd om gratis, open access, in toptijdschriften te publiceren. Het bestrijden van deze ongelijke toegang tot de wetenschap dient een integraal onderdeel te zijn van onze Open Science-plannen.
Het wetenschapsproces
Unesco zet zich in voor het democratiseren van het hele wetenschapsproces. Dit is mogelijk door publicaties openbaar te maken, door onderzoeksdata vrij te delen, door een breed publiek op creatieve wijze te betrekken bij de wetenschap, en door wetenschappers te belonen die zich wagen buiten de traditionele kennisgemeenschap. Het doel: in Nederland en in de rest van de wereld meer mensen betrekken bij het wetenschapsproces. Alleen dan vergroten we de kans dat de resultaten van dit proces iedereen ten goede komen.
Brochure over Open Science
Image
