Doordat computers mensen helpen met het verwerken van informatie kunnen voorspellingen worden gemaakt, die helpen bij het maken van beslissingen. Kunstmatige intelligentie, ook wel AI genoemd, verandert daarom ingrijpend hoe bestuurders beleid maken, hoe wetenschappers onderzoek doen, en hoe onze economie functioneert.
Kansen en risico’s
Kunstmatige intelligentie biedt dan ook enorme kansen. Zo wordt het op allerlei manieren ingezet om de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties te halen. Een voorbeeld is dat computers ons kunnen helpen ons energieverbruik slimmer te regelen. Maar aan het gebruik van AI zijn ook risico’s verbonden. In Nederland liet de toeslagenaffaire zien dat de inzet van algoritmes bestaande vooroordelen kan versterken, met ernstige gevolgen.
De vorig jaar aangenomen Unesco Aanbeveling over de Ethiek van AI gaat in op deze morele kwesties. Het is het eerste mondiale akkoord dat een ethisch kader voor het gebruik van kunstmatige intelligentie schetst. De Aanbeveling is juist nu van belang: in de Nederlandse politiek wordt al een tijdje gesproken over het instellen van een ‘algoritmewaakhond’. Andere voorbeelden zijn de AI Act en Data Governance Act die de Europese Commissie momenteel voorbereidt, die de digitale samenleving betrouwbaarder en veiliger moeten maken.
Mensenrechten als leidraad
De door 193 Lidstaten ondertekende Aanbeveling zet de mens centraal. Het roept beleidsmakers en bedrijven op transparant te handelen, en democratische beslissingen over kunstmatige intelligentie te faciliteren. Bij iedere nieuwe toepassing moeten partijen oog hebben voor zaken als gendergelijkheid en het effect op het klimaat. Op die manier kunnen landen samenwerken om te garanderen dat iedereen in gelijk mate de vruchten plukt van AI, en mensenrechten niet in het gedrang komen.
De komende jaren
Nu de Aanbeveling is aangenomen begint het werk eigenlijk pas. Het Unesco hoofdkantoor in Parijs faciliteert gesprekken tussen experts op het gebied van kunstmatige intelligentie. Dit zorgt ervoor dat Lidstaten kunnen monitoren in welke mate zij de Aanbeveling al opvolgen, en helpt hen in de komende jaren beleid te maken in de geest van de gemaakte afspraken. Vanuit Nederland zijn onder andere Unesco leerstoelhouder Lampros Stergioulas van de Haagse Hogeschool en Bart Barendregt van de Universiteit Leiden betrokken bij dit proces. Om te zien hoe de Aanbeveling is ‘geland’, zal in 2025 het beleid van Lidstaten voor het eerst worden geëvalueerd.
Bekijk dit Engelstalige filmpje waarin de mogelijkheden en beperkingen van kunstmatige intelligentie worden besproken:
Unesco heeft ook nog een andere korte video’s gemaakt die op toegankelijke wijze uitleggen wat de impact is van kunstmatige intelligentie. Bekijk ze hier.