"In december en februari hebben de leerlingen tweetalig onderwijs (TTO) van 5vwo contact gehad met leerlingen uit Lviv in Oekraïne. Een kleinschalige en digitale uitwisseling die uitdagend was om te regelen. We konden steeds pas een week van tevoren de afspraak maken vanwege het wekelijks veranderende stroomonderbrekingsschema in Oekraïne. 

In december hebben we algemeen kennis gemaakt met een klassikale videoverbinding. We bespraken tijdens deze eerste videocall de eerder opgenomen videoclips over elkaars school en stelden elkaar vragen. Op de uitwisselingsschool zijn er zeer veel buitenschoolse activiteiten om armoede te bestrijden onder wezen en weduwen, al dan niet door de oorlog. Het maakte direct een groot verschil duidelijk tussen de levens van de Oekraïense en Nederlandse leerlingen. 

Begin februari was de tweede afspraak. Ik en de andere docent hebben rondom het thema armoede in Europa – tevens het algemene domeinproject Mens en Maatschappij in deze weken – leerlingen voorbereid om in groepjes te presenteren in break-out rooms via Teams. Een uur voor de afspraak stuurde de docent me nog een bericht. Ze wist niet zeker of de afspraak door kon gaan. Het luchtalarm ging af en de leerlingen zaten thuis in de schuilkelders. Een uur laten zagen we echter alle Oekraïense leerlingen achter hun laptops zitten, alsof er niets aan de hand was. Helaas is het voor hen relatief normaal. Na de geplande presentaties hadden de leerlingen vanzelfsprekend genoeg gespreksstof om de rest van het uur te vullen. Sommigen hebben persoonsgegevens uitgewisseld om contact te kunnen houden.

In de middag had ik weer een afspraak met de Oekraïense docent om te evalueren. Ze verontschuldigde zich, want ze was te laat voor de afspraak. Het luchtalarm was weer afgegaan. Tijdens onze afspraak ging het luchtalarm voor de derde keer af. Ze bleef toch maar gewoon boven in het schoolgebouw zitten. Er waren toch geen leerlingen nu.

Aan het eind van het schooljaar doen de Oekraïense leerlingen eindexamen. Om de week gaan ze naar school omdat de schuilkelder maar capaciteit voor de helft van het aantal leerlingen heeft. De andere week zitten ze, zoals bij de laatste afspraak, thuis en in de schuilkelder. Het is bewonderenswaardig om te zien hoe deze docent en haar leerlingen hoop blijven houden in de toekomst. In april bellen we weer om te horen hoe het gaat."