Neurotechnologie is een snelgroeiend veld dat is gericht op het begrijpen van de hersenen en op de wederzijdse beïnvloeding tussen technologie en het brein. Van 2014 tot 2021 namen de totale investeringen in het veld toe met maar liefst 700%. 

Veel potentie

Neurotechnologie wordt in de gezondheidszorg al langer ingezet. Breinstimulatie kan bijvoorbeeld worden gebruikt bij de behandeling van depressies. Met elektrische stroom of magnetische pulsen wordt dan verstoorde hersenactiviteit hersteld. Zulke innovaties zijn goed gereguleerd, en tonen aan dat neurotechnologie veel potentie heeft om onze kwaliteit van leven te verbeteren. 

Ethische vragen

Maar er bestaan ook zorgen. Er verschijnen de laatste tijd nieuwsberichten over technologieën die mogelijk gevoelens en gedachten van mensen kunnen ‘lezen’ door middel van hersenscans. In tegenstelling tot veel andere grensverleggende technologieën kan neurotechnologie rechtstreeks toegang krijgen tot de structuur van de hersenen, deze manipuleren en nabootsen, en daarmee informatie produceren over onze identiteit, onze emoties en onze gedachten. Dit roept dringende ethische vragen op. Hoewel ‘hersenhacken’ voorlopig nog niet zo eenvoudig lijkt, is het belangrijk dat bij de toekomstige ontwikkeling van deze technologieën onze mensenrechten worden beschermd. Noties van mentale privacy, autonomie, vrijheid van gedachten, en menselijke identiteit kunnen door neurotechnologie onder druk komen te staan. 

Mondiaal platform

Als VN-organisatie biedt Unesco een mondiaal platform voor het voeren van een dialoog over bio-ethiek. Unesco’s International Bioethics Committee neemt hierin een leidende rol. Dit comité voerde al eerder onderzoek uit naar de ethische issues omtrent neurotechnologieën. Nu zullen de 194 lidstaten van Unesco allen meedenken en -schrijven aan een Aanbeveling over dit thema, zodat mondiale afspraken kunnen worden gemaakt over het in banen leiden van dit interessante veld, en over het beschermen van mensenrechten. 

Meer informatie

• Het dossier over neurotechnologie op Unesco’s internationale website
• Het rapport over de potentiële impact van neurotechnologieën op de mensenrechten

Een aangepaste versie van dit artikel verscheen eerder in het tijdschrift Podium voor Bio-ethiek.