Een van Unesco’s ethiekcommissies is Comest, de World Commission on the Ethics of Scientific Knowledge and Technology, een adviesorgaan op het gebied van de ethiek van wetenschap en techniek.

Wat doet Comest precies?

Comest is opgericht in 1998 en bracht haar eerste adviezen uit in 2000. Sindsdien heeft het adviesorgaan achttien rapporten gepubliceerd. Leidraad in het werk van Comest is het onderzoeken van de invloed van wetenschappelijke en technologische vooruitgang op maatschappelijke vraagstukken vanuit een ethisch perspectief: wat zijn de morele en ethische afwegingen van het toepassen van nieuwe uitvindingen, technologische innovaties en het genereren van nieuwe data. 

De thema’s die de Commissie de afgelopen jaren agendeerde omvatten onder meer de ethiek van watergebruik, energieverbruik, nanotechnologie, klimaatverandering, en robotica. Vooral watergebruik is traditioneel een belangrijk aandachtspunt geweest. De commissie publiceerde diverse rapporten over het ethisch gebruik van water, zowel van oceanen als van zoetwaterbronnen, en in 2004 bracht Comest een serie essays uit over ethiek en water in samenwerking met Unesco’s zoetwaterprogramma IHP.

Image
Ethisch gebruik van water is een belangrijk onderwerp binnen Comest. (Foto: Daniil Silantev | Unsplash.com)
Ethisch gebruik van water is een belangrijk onderwerp binnen Comest.

Adviescomité

Comest is in de eerste plaats een adviescomité voor Unesco zelf: de adviezen geven mede richting aan de programmering en de koers van Unesco. Zo was het de Comest commissie die dit jaar als eerste een advies uitbracht hoe de organisatie het complexe thema Artificiële Intelligentie (AI) op de agenda moet zetten en of Unesco zich moet gaan inzetten voor het opstellen van een normstellend instrument (een zgn. ‘Recommendation’) met ethische richtlijnen voor AI en technologische ontwikkeling.

Maar ook lidstaten kunnen de adviesrapporten ter harte nemen. Comest dient als intellectueel platform waar wetenschappelijke inzichten, ideeën en ervaringen op mondiaal niveau kunnen worden uitgewisseld. De adviezen van Comest bieden dus een mondiaal perspectief op zaken die de samenlevingen van de lidstaten raken, waar een wereldwijde intellectuele dialoog aan ten grondslag ligt. Comest heeft bovendien het nadrukkelijke mandaat gekregen van Unesco om ethische principes te formuleren die verder reiken dan de puur economische aspecten van wetenschap en techniek: mensenrechten en de universele waarden die Unesco uitdraagt – vrede, gerechtigheid, waardigheid, welzijn – liggen ten grondslag aan het debat.

Normstellend

De Comest-adviezen hebben niet alleen een stimulerende rol om lidstaten aan te moedigen de diverse ethische discussies op landenniveau te voeren en daarvoor capaciteit beschikbaar te stellen, maar werken ook normstellend – lidstaten kunnen de adviezen ter harte nemen en de voorgestelde ethische kaders toepassen in de nationale beleidsvorming. Comest heeft bijvoorbeeld in het bijzonder aandacht gevraagd voor het belang van ethiekonderwijs in wetenschappelijke opleidingen van de lidstaten.

Het Comest-comité bestaat uit achttien leden. Het zijn experts die hun strepen verdiend hebben in de wetenschap, techniek, wet- en regelgeving, filosofie, cultuur, religie of politiek. Het comité streeft balans na op het gebied van geografische afkomst, denkrichtingen en werkterreinen. De leden worden benoemd door de directeur-generaal van Unesco voor een termijn van vier jaar, met een mogelijke verlenging van nog een termijn. De commissie komt twee keer per jaar bijeen. De laatste jaren wordt er parallel aan twee thema’s gewerkt, een gericht op duurzaamheid en milieu en de ander op technologische ontwikkeling.

Image
Logo van Comest

Verbeek

Sinds 2016 is de Nederlandse wetenschapper en hoogleraar Peter-Paul Verbeek (Universiteit Twente) lid van Comest, eerst als algemeen lid en sinds voorjaar 2019 als voorzitter. Hij is tevens lid van de Nederlandse Unesco Commissie. Volgens Verbeek zit de kracht van het werk van Comest in het kaderstellende karakter: het zet de agenda van ethische discussies neer.

Loading...