Ik las dat de neo-nazi's opnieuw met fakkels en al demonstreerden in Charlottesville. Diezelfde dag liep ik in Rome in de wijk EUR. Voor toeristen en andere bezoekers eigenlijk een onbekende wijk. Ik kreeg daar met anderen een rondleiding. De letters EUR staan voor Esposizione Universale di Roma. Benito Mussolini wilde in 1942 de wereldtentoonstelling naar Rome halen en liet daartoe een wijk ontwerpen die de grootsheid van het Romeinse keizerrijk en in regelrechte navolging daarvan, van zijn rijk, moest uitdrukken. 

Vervreemdend

Willekeurige Romeinse gesprekspartner trekt de wenkbrauwen op als je vertelt dat je daar gaat kijken: ‘Wat moet je daar nu, als je in Rome bent?’ Het bezoek is dan ook op zijn minst vervreemdend. 

Ongemak

De wijk is nooit afgekomen, de wereldtentoonstelling om bekende redenen nooit doorgegaan. Maar er staan wel gebouwen, musea, waar nooit iemand schijnt te komen, wandschilderingen die uitdrukking geven aan de fascistische ambities. Genoeg voor bedevaartgangers, zou je denken. Ach, af en toe is er een demonstratie van rechtse studentengroepjes, vertelt de gids. Overigens overheerst ongemak. De Sociale Verzekeringsbank heeft er een kantoor. In de beoogde ontvangstruimte vindt op vrijdagavond een bierfestival plaats en het modernistische congrespaleis biedt onderdak aan een beurs voor bruidsparen. Modehuis Fendi kocht het Palazzo della Civiltà del Lavoro a Roma, icoon midden in de beoogde wijk. Het wordt ook wel het Colosseo Quadrato genoemd. Als je het ziet, weet je waarom. De bogen in het gebouw staan voor Benito (van boven naar beneden) Mussolini (van links naar rechts). 

Debat

Vindt hier nu een debat plaats over dit staaltje betwist erfgoed op een schaal waar Jan Pieterszoon Coen van zou verbleken? Nou nee. Gelukkig heeft Mussolini zijn plannen niet kunnen doorzetten om grote delen van de Romeinse binnenstad af te breken, ter meerdere eer en glorie van wat hij als puur en groots beschouwde. Rondom de graftombe van zijn grootste held, Keizer Augustus, deed hij het wel. Ook dat is zo'n plek van schaamte geworden. Het zegt iets over de gebrekkige verwerking van het Italiaanse oorlogsverleden.

Moet die hele EUR alsnog afgebroken worden? Het is een schat aan lesmateriaal, aanschouwend onderwijs voor jong en oud. Naargeestig, zoals het moet.

Fendi laat zijn gebouw ‘s avonds in het licht baden. Dat nooit meer, als baken. Ook mode is vol van ironie.