In zijn beknoptheid was het voor mij een even surrealistische als hoopvolle boodschap. Je kon bedenken dat individuen keuzes konden maken die alles anders zouden maken. Ik moest er weer aan denken bij de beelden van de gewelddadige rellen in Charlottesville. Stel je voor dat oude standbeelden, niet zelden symbolen van in mijn ogen misplaatste heroïek, geweldsverheerlijking en macht, niet meer waren dan een verlaten slagveld, waar niemand meer heengaat.

De mensheid is verder gekomen en net als geschiedenisboeken, spelen de beelden een rol bij het kennisnemen van het verleden. Wellicht helpt het om de donkere kanten van dat verleden samen onder ogen te zien en te beseffen dat we inmiddels gelukkig de slavernij ver achter ons hebben gelaten. 

Zo zou het kunnen zijn. Het is van een koude kermis thuiskomen te zien dat de ruiterstandbeelden van de Confederatie in Charlottesville het omgekeerde doen. Zij mobiliseren groepen die er hun racistisch gelijk komen halen. Daar ga je met de gedachte dat erfgoed een bindende rol kan spelen in de samenleving. 

Je kan er op wachten dat ook in ons land de polemiek zich veel heftiger dan nu gaat afspelen rondom betwist erfgoed. Immers, ook hier is polarisatie nog steeds aan de winnende hand, al gaan demonstranten niet openlijk gewapend de straat op. Tijdens een pro-Zwarte Piet demonstratie anderhalf jaar geleden werd wel een eenzame Papoea-demonstrante aangevallen. 

Aloude paradox: de pretentie is dat erfgoed een bindende rol speelt in een samenleving. Dat een gemeenschap er trots op kan zijn. En dan blijkt dat dat erfgoed, niets menselijks is het vreemd, de snelheid van de veranderende gemeenschap niet aan kan en met moderne begrippen als inclusiviteit korte metten maakt: het was toch symbool van die oude gemeenschap, zo exlusief, uitsluitend als wat. Het was van ‘ons’ en niet van ‘hun’, toen was het nog goed, want wij waren de baas. 

Daar sta je dan. De Beeldenstorm is nooit ver weg in dat debat. Toch maar het hoofd koel houden. De controverse niet uit de weg gaan. Bijvoorbeeld bij de discussie over het al dan niet behouden van de Muur van Mussert in Lunteren. En stel je voor: Mussert spreekt en niemand gaat er heen.