Op 26 juli jl., hartje zomer, was het strafrechtadvocaat Inez Weski die aanschoof als zomergast. Al snel viel de term “de derde dimensie” en die zou vaker ter sprake komen. Met de derde dimensie doelde Weski op humor, muziek, kunst, cultuur en recht. Die dimensie houdt nauw verband met het vermogen te overstijgen: het eigenbelang te overstijgen, het consumentisme te overstijgen. Zonder dat vermogen blijft er niets anders over dan een platte, tweedimensionale wereld, zonder kraak of smaak, voornamelijk gericht op consumeren.
Ik parafraseer hier, misschien zei Weski het niet precies met deze woorden, maar wat zij zei kwam wel hierop neer en haar woorden raakten mij. Dat is niet vreemd, want ze verwijzen rechtstreeks naar datgene waar Unesco voor staat. Dat wat vaak ongrijpbaar is, niet te bewijzen, niet aan te tonen, maar wat diepte geeft aan het leven.
Juist in tijden van gehele of gedeeltelijke lockdown ervaren we, meer dan voorheen, wat het betekent boven de realiteit van alledag uitgetild te worden door muziek, dans of het zien van een kunstwerk.
Dit jaar is een jaar van onzekerheden en dat dwingt ons een beroep te doen op onze flexibiliteit en verbeeldingskracht. Daarmee dringt de noodzaak van de derde dimensie tot ons door. Want juist nu vragen de omstandigheden ons om onszelf te relativeren, het eigen belang te overstijgen.
Velen van ons ervaren nu dat het leven bedoeld is als meer dan een ‘ratrace’, meer dan het najagen van bezit en macht. Daar invulling aan kunnen geven, begint met inhoudelijk goed -en dus interessant- onderwijs, dat breed toegankelijk moet zijn. Daar hebben we inmiddels allerlei middelen voor, ook digitaal, maar daarmee zijn we er nog niet. De goede implementatie ervan, voor álle kinderen, is bepaald nog niet geregeld en een zaak waar Unesco zich voor inzet: onderwijs dat kinderen, waar ook ter wereld en onder wat voor omstandigheden dan ook, uitdaagt zelf na te denken, nieuwsgierig te zijn en over de grenzen van de eigen directe leefomgeving heen te kijken.
Dit jaar is een jaar van onzekerheden en dat dwingt ons een beroep te doen op onze flexibiliteit en verbeeldingskracht.
– Kathleen Ferrier –
Maar de derde dimensie is meer en raakt aan de waarden en het respect voor mensenrechten, voor burgerrechten en -vrijheden. Ook die zijn in deze tijd niet meer vanzelfsprekend en komen, door Covid-19, onder druk te staan. Nog afgezien van het feit dat sommige regeringen, onder het mom van Covid-19, maatregelen doorvoeren die burgervrijheden bewust beperken, dringt zich overal de vraag op hoe ver een regering kan of mag gaan in het beperken van burgerrechten. Of, met andere woorden: in hoeverre zijn wij bereid onze vrijheden op te geven voor het grotere algemene belang, bijvoorbeeld door het gebruiken van een Corona-app die ons doen en laten, gaan en staan, kan volgen? Vragen over de ethische aspecten van Artificial Intelligence, waar we als Nationale Unesco Commissie al geruime tijd mee bezig zijn en die in deze tijd extra urgentie krijgen.
Het is hartje zomer, we zijn halverwege dit jaar dat zo anders is dan andere jaren. Wat er dit jaar nog meer gaat komen, weten we niet.
We weten inmiddels wel dat ons streven als nationale commissie is, om het belang van wat Weski de derde dimensie noemt, nadrukkelijk onder de aandacht te blijven brengen, ook de rest van dit jaar.
Heel mooi is daarbij dat Nederland juist nu lid is van de uitvoerende raad van Unesco. Vanuit deze positie kunnen we, als Nederlandse Unesco Commissie met al onze netwerken, invloed uitoefenen op beslissingen die nu genomen worden, maar die een grote en langdurige impact zullen hebben.
Het gaat om wezenlijke zaken, om de onmisbare derde dimensie.
