Dit iconische vulkanische gebied heeft een oppervlakte van meer dan 1.400.000 ha, bijna 14% van het grondgebied van IJsland. Het telt tien centrale vulkanen, waarvan er acht onder het ijs liggen. Twee hiervan behoren tot de meest actieve in IJsland. De interactie tussen vulkanen en de rifts die onder de Vatnajökull-ijskap liggen neemt vele vormen aan. De meest spectaculaire daarvan is de jökulhlaup - een plotselinge catastrofale overstroming veroorzaakt door het leegstromen van een smeltwatermeer dat zich vormt tijdens een subglaciale uitbarsting. Dit terugkerende fenomeen heeft geleid tot het ontstaan van unieke sandr-vlaktes, riviersystemen en snel veranderende canyons.