Wantrouwen
Door het wantrouwen in de journalistiek aan te wakkeren ontstaat een voedingsbodem om zelf ‘waarheden’ te creëren, en daarvoor een eigen publiek te vinden. De algoritmes van Google en Youtube versterken de informatiebubbels waarin mensen terechtkomen, wat het lastig maakt om bij informatie te komen van daarbuiten.
Het uitgangspunt van onafhankelijke journalistiek zou de verifieerbare waarheid moeten zijn. Als we de werkelijkheid niet meer gezamenlijk onderschrijven is het heel moeilijk om er een gezonde democratie op na te houden. Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn, maar je moet wel met elkaar kunnen vaststellen wat de feitelijke waarheden zijn.
Podcast
Begin december nam de Nederlandse Unesco Commissie een podcast op over dit onderwerp. We wisten dat Joe Biden was verkozen als president en dat Donald Trump de verkiezingsuitslag niet accepteerde en zelfs zei de verkiezingen te hebben gewonnen. Het illustreerde wat al een tijd gaande was, namelijk dat je bepaalde berichtgeving als onwaar kunt bestempelen wanneer het je niet aanstaat.
We wisten nog niet van de opruiing, van de bestorming van het Capitool, en dat Washington rondom de inauguratie zou zijn veranderd in een militaire vesting in plaats van een feestelijke plek. Vandaag weten ook niet wat Trump nog meer in zijn hoge hoed heeft zitten. Op welke manier en via welk medium hij zijn volgers zal bereiken, en wat zijn boodschap zal zijn.
Nieuwe verzuiling
In het verlengde hiervan is een nieuw soort verzuiling gaande. Verschillende stromingen beginnen hun eigen journaal met hun eigen interpretatie van de feiten. In de klassieke verzuiling was het zo dat de zuilen rustten op een fundament van een objectieve waarheid. Die gemeenschappelijke basis ontbreekt nu en dat kan tot gevaarlijke situaties leiden waarin mensen elkaar of elkaars mening helemaal niet meer erkennen.
De politiek moet actief haar verantwoordelijkheid nemen om het wantrouwen tegen de journalistiek te bestrijden. De suggestie wekken dat de media te kwader trouw handelen is een ernstige bedreiging en een gif voor ons democratische systeem.
Image
In de vierde aflevering van podcastserie ‘Het Unesco Gesprek’ spreekt Kathleen Ferrier met twee gasten over het vertrouwen in media en journalistiek.
Te gast is Yvonne Zonderop. Ze is lid van de Unesco Commissie, en heeft een lange loopbaan als journalist en toezichthouder bij journalistieke en mediaplatforms. De tweede gast is Casper Thomas, journalist bij de Groene Amsterdammer en het Financieele Dagblad, momenteel gevestigd in Washington (VS). Casper Thomas schreef ook het boek: De Autoritaire Verleiding, over de opmars van de antiliberale wereldorde.
De podcast 'Het Unesco Gesprek' is op diverse podcastplatforms terug te vinden: Buzzsprout, Spotify en iTunes.
