Tonetstoelen, een ouderwets rinkelende kassa zonder pinapparaat. Het moet een jaar of veertig geleden geweest zijn dat Dirk van Delft voor het laatst bij ‘EigenZorg’ was, een huiskamercafé naast station Leiden. Aan het interieur is weinig veranderd, constateert hij. Na zijn studententijd bleef Dirk in de stad hangen. Hij was er directeur van Rijksmuseum Boerhaave toen voormalig voorzitter Greetje van den Bergh hem vroeg voor de Commissie.

Haar verzoek viel in goede aarde, omdat Dirk naar eigen zeggen ‘niet al te vakidioterig’ bezig wilde zijn. Greetje overtuigde hem dat het wel meeviel met de tijdinspanning. ‘Daar had ze natuurlijk alle belang bij’, klinkt het opgewekt, ‘maar in de praktijk bleek het lidmaatschap behoorlijk intensief. Want het punt is met Unesco: als je er echt in wilt duiken, krijg je te maken met gigantische dossiers en taai taalgebruik dat je moet leren verstaan.’

Dirk vond het interessant om als een soort volkenkundige waarnemer te zien hoe het er bij Unesco aan toe gaat; heel anders dan de bèta-omgeving waarin hij opgroeide. ‘Soms is een komma in een bijzin veranderen al een heel resultaat. Ik chargeer natuurlijk, om duidelijk te maken dat bij Unesco geheel eigen raderen draaien. De vraag komt onmiddellijk op of al dat werk geen tijdverspilling is. En toch, als je kijkt naar ontstaansgeschiedenis van Unesco – het alternatief is dat mensen elkaar de hersens in slaan.’

Kritische blik

Een studie Psychologie naast lesgeven op een gewezen klein-seminarie, leidinggeven aan de wetenschapsredactie bij NRC naast boeken schrijven. Dirk is het type man van ‘altijd iets erbij doen’. Een duizendpoot met één overkoepelende missie: dingen uitzoeken en op een aantrekkelijke manier presenteren. In die zin klopt het dat hij als Commissielid geen vast onderwerp had. Dat deed weinig af aan het plezier. Unesco Nederland werkt pragmatischer dan de Parijse organisatie, merkte hij: ‘De keizer is ver, zoals ze in China zeggen. Die pragmatische insteek sprak me aan. Je moet af en toe weg van beleidstaal en concreet dingen aanpakken.’

Vertellen over Unesco was misschien wel Dirks grootste bijdrage aan de Commissie. Bijvoorbeeld tijdens de bijeenkomst rond de lancering van ‘Mind of the Universe’. Hij zette zich ook in om voor dit VPRO-televisieprogramma patronage te bewerkstellingen. Zijn enthousiasme over Unesco maakt hem niet minder kritisch: ‘Er kwam een internationale museumrichtlijn uit, met voor Nederland enorm veel open deuren. Bijna alles wat erin stond doen we hier allang. Dan moet je er een draai aan geven voor de Nederlandse situatie, anders neemt niemand het serieus.’ Overigens kunnen musea hier volgens hem nog veel verbeteren als het gaan om een divers publiek aantrekken. In Boerhaave haalde hij onder meer weekendklassen voor jongeren binnen die thuis weinig cultuur meekrijgen.

Nieuwsgierig naar de kosmos

Dat voorbeeld brengt Dirk op wat hij als kernthema ziet van Unesco: inclusiviteit. Ja, een modewoord: ‘Maar dat is waar het om draait. Wie kunnen meedelen in wat mensen met macht en geld produceren? Na de orkaan op Sint-Maarten was er een middag in het Haagse café Schlemmer over hoe het verder moest met het bedreigde erfgoed daar. De zaal puilde uit, iedereen toonde zich ongelooflijk betrokken. Mensen bij elkaar brengen die samen iets willen bereiken, daarin zit voor mij de waarde van Unesco.’

Verwondering noemt hij een andere belangrijke drijfveer en daarvoor verwijst hij naar de sterrenkunde: ‘De kosmos is voor iedereen hetzelfde. Of je nu op de Hollandse hei naar boven kijkt of in een woestijn in het Midden-Oosten, het heelal roept bij iedereen vragen op. De nieuwsgierigheid naar antwoorden kan mensen verenigingen. We moeten die verwondering benutten om wereldburgerschap te bevorderen.’

Van alle tijden

In marketingtermen is Unesco een sterk merk, aldus Dirk. Het heeft geen gezag, wel status en het kan boven de partijen staan: ‘Als de Commissieleden zich er hard voor maken om dat uit te dragen, is veel mogelijk.’ De Nederlandse Commissie raadt hij aan behapbare, overzichtelijke projecten te kiezen. ‘Anders blijft het bij nota’s en resoluties, zonder dat er iets gebeurt.’

Dirk werkt momenteel aan een biografie over Hendrik Antoon Lorentz (1853-1926). Deze natuurkundige was voorzitter van CICI, de directe voorloper van Unesco. Dirk: ‘Dan zie je dat bepaalde thema’s van alle tijden zijn. Ook toen gold: we moeten naar verzoening toe. Met kleine stapjes. Lorentz was een diplomaat eerste klas. Ik vond het grappig om te ontdekken dat zijn werk maar weinig verschilde van de huidige gang van zaken bij Unesco.’

Dirk van Delft promoveerde op een biografie van natuurkundige Kamerlingh Onnes en schreef diverse boeken waarin hij wetenschap toegankelijk maakt voor een breed publiek. Dirk was chef Wetenschap bij NRC Handelsblad, bijzonder hoogleraar ‘Materieel erfgoed van de Natuurwetenschappen’ aan de Universiteit van Leiden en directeur van wetenschapsmuseum Boerhaave. Van de Nationale Unesco Commissie was hij lid van 2011-2019.