Juist nu, in deze tijd van een pandemie, is een open wetenschap belangrijker dan ooit. “In the face of global challenges, we need collective intelligence” aldus Azoulay. Open Science is daarbij niet alleen het vrij beschikbaar maken van publicaties en data. Het is vooral een paradigmaverschuiving die wetenschap ook buiten de traditionele wetenschapsinstellingen laat plaatsvinden: door deelname van burgers aan onderzoeksactiviteiten, en door de agenda van de wetenschap meer te laten bepalen door wat de samenleving nodig heeft. Door de wetenschap op deze manier opener te maken, kunnen meer mensen deelnemen, maar kan de samenleving ook breder baat hebben bij nieuwe wetenschappelijke inzichten.

Inclusie en mensenrechten

DG Tedros Adhanom Ghebreyesus van de WHO noemde de betekenis van de wetenschap voor de aanpak van de coronapandemie. Niet alleen in het bestrijden van het virus, maar ook in het ontwikkelen van een effectief vaccin. Hij benadrukte de rol die een open wetenschap kan spelen om de strijd tegen de pandemie te voeren op basis van inclusie en solidariteit, zodat niemand achterblijft.

Daarnaast werden de mensenrechtenlijke aspecten van een open wetenschap sterk benadrukt. Het recht op wetenschap en het recht op het plukken van de vruchten daarvan, artikel 27 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, is hierin leidend. Eerder schreef voormalig Unesco Commissielid John Marks al over deze normstellende rol van mensenrechten voor de wetenschap. Redenerend vanuit dit Recht op Wetenschap, zo pleitten de sprekers, kan de toegang tot een werkend Covid19-vaccin  – als vrucht van de wetenschap – worden gezien als een mensenrecht.

Azoulay lichtte de nieuwe aanbeveling toe die de lidstaten van Unesco momenteel ontwikkelen over Open Science, en die een sterke mensenrechtenlijke basis heeft. Zij noemde de nieuwe aanbeveling, die in 2021 gereed moet zijn, “a necessary framework to act all across the world to transform and democratise science”.

Urgentie

De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, Michelle Bachelet, noemde deze gezamenlijke oproep voor Open Science urgent, levensreddend en principieel. Bachelet benadrukte dat wetenschap geen grenzen kent.

De gezamenlijke oproep is terug te zien op video en kunt u hier verder lezen.